Voor veel mensen zijn games en schermen een bron van plezier en ontspanning. Voor sommigen is het stoppen van een gamesessie echter een uitdaging. Bij autistische kinderen of jongeren is dit nog meer het geval. Zo komen we in onze begeleiding regelmatig kinderen en jongeren met autisme tegen. In dit artikel leggen we de click uit tussen autisme en gamen en vertellen we hoe jij als ouders de beste stappen kan zetten om je kind van hun scherm te krijgen.
Wat is autisme?
Volgens de medische wereld is autisme, ook wel autismespectrumstoornis (‘ASS’) genoemd, is een ontwikkelingsstoornis die zich voordoet bij zowat 1 % van de bevolking, en komt zowel bij meisjes als bij jongens (met meer diagnoses tot nu toe) voor. De organisatie Autisme Centraal omschrijft de uitdagingen van mensen met deze stoornis als volgt: ‘De kernproblemen van autisme situeren zich op het gebied van communicatie, op sociaal vlak en in het flexibel denken en handelen.’
Echter wordt de focus bij autisme nog te vaak gelegd op de negatieve aspecten ervan. Dat is jammer, want kinderen met autisme hebben net veel talenten die erg nuttig kunnen zijn voor zichzelf en de samenleving. Denk maar aan hun oog voor detail, analytisch denken, technisch inzicht, eerlijkheid en loyaliteit. Stuk voor stuk talenten die kinderen met autisme kunnen inzetten om een waardevolle bijdrage te leveren aan de wereld.
De neurodiversiteitsbeweging roept daarom op om autisme niet langer te beschouwen als een stoornis, waarvan je moet genezen, maar als een andere manier van zijn – een diversiteit of neurodiversiteit. Want iedereen denkt, communiceert, en interageert op een andere manier met hun omgeving en er is geen één juiste of standaard manier. Zo bestaat er volgens het neurodiversiteitsparadigma geen één standaard brein. Ieder brein is uniek en komt met een eigen manier van zijn, uitdagingen, sterktes en noden; dus ook dat van autistische personen.
De positieve aspecten van gamen voor mensen met autisme
Wat ouders zich vaak afvragen is wat hun kinderen juist uit dat gamen halen. Zo leren ze vaak om hun cognitieve, motorische en sociale vaardigheden aan te scherpen en leren ze omgaan met emoties. Bij sommige games leer je zelf bij over de echte wereld en interessante historische periodes.
Andere voordelen die we vaak zien terugkomen:
- Je probleemoplossend en strategisch denken trainen – waar veel autistische personen sowieso vaak talent voor hebben.
- Je ruimtelijk inzicht versterken
- De fijne motoriek verbeteren: de oog- en handcoördinatie
- Beter leren samenwerken met anderen
- Je kennis bijschaven over de geschiedenis
Lees er meer over op onze blogpagina hierover.
Maar wat als het uit de hand loopt?
Naast de voordelen kan overmatig gamen ook voor een aantal problemen zorgen op verschillende levensdomeinen. Want té veel van iets is zelden goed, en dat geldt ook voor gamen. Daarom is het belangrijk om een goede balans te behouden tussen gamen, schermgebruike en fysieke activiteiten.
Enkele potentiële nadelen van gamen zijn:
- Lichamelijke problemen: veel gamen en minder bewegen kan zorgen voor allerlei lichamelijke klachten zoals pijn aan de rug, negk of pols, of aan de ogen.
- Slechtere schoolresultaten: als gamen telkens de prioriteit krijgt en veel tijd in beslag neemt, en schoolwerk vaker uitgsteld wordt of er minder tijd voor overblijft zien we vaak dat dit eindigt met slechtere punten op school.
- Sociale isolatie: te veel gamen kan zorgen dat je andere hoby’s en vriendschappen laat vallen. Na een tijd wordt het ook steeds moeilijker om nieuwe offline vriendschappen op te bouwen en raak je geïsoleerd.
- Boosheid: sommigen gaan zo op in het gamen, dat ze heel boos worden als ze verliezen of moeten stoppen. Soms gaan ze ze daar zo ver in dat ze materiaal kapot slaan en de relatie met familie en vrienden achteruit gaat.
- Slaaptekort: stoppen met gamen of filmpjes kijken is voor sommigen zo moeilijk dat ze ‘s avonds laat blijven verderen doen. Met als gevolg: slaaptekort, vermoeidheid in de klas en slaap moeten inhalen door uit te slapen in de weekends.
Hoe herken je problematisch gamegedrag?
Problematisch gamegedrag of een gameverslaving kan je herkennen aan een bepaald aantal signalen, waaronder:
- Toename van de speeltijd
- Liegen over gamegebruik
- Verveling bij alles wat niet gamen is
- Moeite om vanzelf te stoppen met gamen
- Verwaarlozing van zichzelf en (offline) relaties met anderen
- Ontkenning van problemen
Tip: Herken je jezelf, je kind of je partner in deze kenmerken? Bij GameChangers hebben we gespecialiseerde ervaringsdeskundigen en hulpverleners die je verder kunnen helpen. Zet vandaag nog de eerste stap en maak een telefonische afspraak: Contacteer GameChangers.
Zes noden dat gamen inlost bij personen met autisme
Er zijn verschillende elementen waarover games beschikken die nauw aansluiten bij de noden of valkuilen van kinderen, jongeren en volwassen met autisme, zoals bijvoorbeeld op het vlak van samenhang, structuur en routines, prikkelbaarheid, denkprocessen, inlevingsvermogen en socializen. Niet alle zes hoeven aanwezig te zijn bij dezelfde persoon en de mate van de uitdaging kan uiteenlopen.
Daarom is het erg belangrijk om niet te veel afhankelijk te worden van deze virtuele werelden en te zorgen voor een goede balans zodat gamen een gezonde hobby blijkt. Bekijk zeker ook ons artikel over autisme en gamen in balans.
Onthoudt dat deze zes elementen in de realiteit niet af te bakenen zijn, wat het voor jou als ouder moeilijk maakt om vat op te krijgen. En het is ook goed om deze stap per stap toe te passen in plaats van alles in één keer.
1. Samenhang: Focus op details
Gamers met autisme ervaren en interageren met de wereld op een andere manier. Vaak richten ze hun aandacht meer naar details en in mindere mate naar het grotere geheel. Hierdoor is het voor velen van hen moeilijker om prioriteiten te stellen (executieve functies).
In games wordt er een groot aantal van aantrekkelijke details aangeboden die bedoeld zijn om de interesse van je kind te prikkelen. Daarom dat ze vaak eindeloos babbelen over de kleinste interacties in hun favoriete games. Deze details worden in zo’n grote mate voorzien waardoor hun aandacht op het scherm blijft plakken. Dit zorgt voor een uitdaging van vele ouders om hun kinderen met autisme van het scherm te krijgen.
TIP: Motiveer actie: stimuleer en help je kind in het starten van een bepaalde actie. Mensen met autisme blijven vaak nadenken en zoeken naar het perfecte plan, waardoor ze het soms moeilijk hebben met een bepaalde activiteit te starten.
2. Structuur en routines
Voor veel mensen met autisme kunnen digitale apparaten en games aantrekkelijk zijn vanwege de gestructureerde omgeving die ze bieden. Mensen met ASS hebben de behoefte om zich vast te houden aan hardnekkige routines en gedragspatronen.
Games bieden vaak georganiseerde systemen en regels, die een gevoel van stabiliteit en comfort kunnen bieden. Denk maar aan het bouwen van een bed in Minecraft, een autistische gamer hoeft niet vaak twee keer na te denken welk materiaal ze nodig zullen hebben.
De herhaling binnen games speelt in op de behoefte van voorspelbaarheid. Dit maakt het juist aantrekkelijker voor mensen met autisme en zorgt ervoor dat men het vaak moeilijker heeft om te stoppen.
Mensen met autisme hebben vaak beperkte interesses en passies, zoals het gamen, waar ze erg trouw aan blijven. Dit maakt het ook uitdagender om deze in balans te houden en zich open te stellen naar andere mogelijke hobby's, interesses of passies.
TIP: Stimuleer andere activiteiten: moedig je kind aan om deel te nemen aan activiteiten op verschillende levensdomeinen (bijv. sporten, met vrienden afspreken, enz.). Zo kun je je kind ondersteunen in het ontwikkelen van een gebalanceerde levensstijl.
TIP: Stel duidelijke regels op: communiceer duidelijke afspraken rond schermtijd en wees consequent wanneer deze afspraken niet worden opgevolgd. Zo is je kind op de hoogte van de regels en speel je in op hun behoefte aan voorspelbaarheid.
3. Prikkelbaarheid
Veel jongeren en kinderen met autisme hebben het moeilijk met het beheersen van hun impulsen. Zo reageren ze vaak impulsief (en soms ook agressief) naar hun ouders als ze te horen krijgen dat ze moeten stoppen met gamen. Het is belangrijk om als ouders hier duidelijke grenzen te stellen en deze (woede)uitbarstingen niet te accepteren.
Het is voor kinderen met autisme aantrekkelijk om in een gamewereld te duiken om zich te ontprikkelen en ontsnappen van de stressvolle offline wereld. Gamen werkt als een tijdelijke ontsnapping van overweldigende prikkels en is daarom ontspannend, maar het is belangrijk dat gamen niet als een vlucht wordt gebruikt.
TIP: Betrek je kind bij de regelvorming: bespreek de regels en limieten met je kind, en vraag naar hun mening. Het betrekken van je kind bij het proces kan de bereidheid vergroten om zich aan de regels te houden en geeft ook het gevoel dat er naar hen geluisterd wordt en ze mee inspraak hebben.
TIP: Help je kind in het ontdekken van een alternatieve methode om met hun prikkels om te gaan: Zoek naar een manier hoe je kind hun prikkels kunnen verlagen wanneer die tijdens het gamen te hoog oplopen, alsook naar een alternatieve activiteit om hun prikkels te verhogen (zodat ze hiervoor niet teruggrijpen naar gamen).
4. Executieve functies
Kinderen met autisme ondervinden vaak meer moeite met executieve functies. Dit zijn zelfregulerende functies zoals het plannen en het correct inschatten van tijd. Zo kunnen ze ook meer moeite hebben met het stoppen van gamen, het correct inschatten hoelang ze al bezig zijn met gamen en het starten van nieuwe activiteiten. ‘Ik weet niet hoe ik het moet doen?’ is een vraag die veel terugkomt tijdens onze sessies. Vaak kun je dit zien terugkomen aan de hand van langer dan afgesproken, en ononderbroken gamesessies. Door o.a. bijv. co-regulatie kun je autistische jongeren helpen om hier beter mee om te kunnen gaan, maar wees je er wel bewust van dat je het niet van hen over gaat nemen – hen helpen en ondersteunen betekent niet hetzelfde als het voor hen gaan doen.
TIP: Lees hier ons artikel waar we je in 8 stappen uitleggen hoe je een haalbare planning kan opstellen.
5. Inlevingsvermogen
Mensen met autisme ontbreken vaak de vaardigheden om zich in te leven in onbekende situaties of contexten. De fantasiewerelden in games bieden vaak een overzichtelijke structuur die het makkelijker maken om de situatie en context te begrijpen en zich dus kunnen in te leven. Zo weten gamers met ASS wat het doel is en wat anderen van hen kunnen verwachten.
TIP: Gebruik games in jouw voordeel om het inlevingsvermogen van je kind te stimuleren: speel samen een spel waarbij de spelers moeten samenwerken, problemen oplossen of de gevoelens en behoeften van anderen leert begrijpen.
6. Socializen
Tijdens het gamen beschikt je kind over een mate van autonomie waarbij ze zelf beslissen hoe sociaal ze zijn. Dit houdt in dat ze de keuze hebben om volledig te ontsnappen aan sociale interacties of sociaal zijn in overprikkelende omgevingen. Bij online gamen is lichaamstaal beperkt aanwezig en ervaren ze de omgeving als vertrouwd, wat de drempel om sociale relaties in de online wereld aan te gaan lager maakt. Zo voelen ze zich comfortabel om met vrienden en vreemden te praten.
TIP: Wees actief betrokken bij het gamen: Speel samen met je kind en toon interesse in de games die hij of zij leuk vindt. Dit zorgt voor een gevoel van betrokkenheid en kan jou als ouders helpen inzicht te krijgen in de games die je kind speelt.
Conclusie
We hebben het gehad over de positieve aspecte, mogelijke gevarenzones, en de zes noden die een click tussen gamen en een autistisch brein verklaren.
Heb je als ouder moeilijkheden met de digitale balans van je kind of ben je zelf een gamer met autisme en wil je werken aan jouw digitaal balans? Ontdek onze ‘Gamen in harmonie bundel’, hierin hebben we onze beste inzichten van jarenlange begeleidingen gebundeld, zodat je er zelf mee aan de slag kan en jezelf of je kind kan helpen game- en schermtijd in evenwicht te krijgen.
Meer op zoek naar een diepgaandere één-op-éénbegeleiding of om professionele hulp in te schakelen. De experts van GameChangers staan klaar om mensen met autisme en hun families te begeleiden bij het vinden van dit evenwicht.
